وقتی تلفن‌ها قطع و وصل می‌شوند، صدا یک‌طرفه می‌شود یا کالرآیدی بالا نمی‌آید، معمولاً مشکل جایی بین تنظیمات شبکه، کابل‌کشی و سناریوهای مسیریابی خوابیده است. این راهنما کمک می‌کند قبل از معطل‌شدن و خاموشی طولانی، سریع به ریشه نزدیک شوید و تصمیم بگیرید کجا را اصلاح کنید یا چه زمانی سراغ کارشناس بروید.
قبل از شروع: ۳ اقدام ضروری و پیش‌نیازهای عیب‌یابی(حداکثر ۳ دقیقه)
قبل از اینکه وارد تنظیمات و کابل‌کشی بشیم، همین سه کار کوتاه جلوی خیلی از دردسرها رو می‌گیره و خیال‌تون رو موقع عیب‌یابی راحت‌تر می‌کنه.
-
بکاپ از تنظیمات سانترال
از پنل، فایل کانفیگ رو خروجی بگیرید و با تاریخ ذخیره کنید. اگر وسط کار چیزی به‌هم خورد، برمی‌گردید به حالت پایدار. -
برق، ارت و تهویه را چک کنید
پریز ارت‌دار باشد، آداپتور و دوشاخه لق نباشد، دمای دستگاه/رک طبیعی باشد و جریان هوا برقرار. خیلی از ریست‌ها و هنگ‌ها همین‌جا ریشه دارند. -
آماده‌سازی پایه VoIP روی روتر/سانترال
SIP ALG را خاموش کنید، External IP/Domain را در بخش SIP/NAT وارد کنید، بازه‌ی RTP را مطابق سانترال روی روتر باز کنید و ساعت دستگاه‌ها را با NTP همگام کنید. این چند مورد معمولاً مشکل صدای یک‌طرفه، پریدن رجیستریشن و خطای DTMF را از بین می‌برد.
نتیجه: با انجام این سه قدم، با خیال راحت سراغ مراحل عیب‌یابی می‌روید و احتمال خطای ناخواسته حین تست‌ها خیلی کم می‌شود.
جدول تشخیص سریع
اگر می‌خواهید در یک نگاه مسیر عیب‌یابی را انتخاب کنید، جدول زیر نشانه‌ها را به محتمل‌ترین علت و اولین اقدام وصل می‌کند.
| علامت | علت‌های محتمل | اقدام فوری |
|---|---|---|
| صدای یک‌طرفه | بازه RTP بسته، NAT/External IP اشتباه | بازکردن پورت‌های RTP و تنظیم External IP/Domain |
| نویز/خش‌خش | مجاورت با کابل برق، ترمینیشن بد | جداسازی مسیر، پانچ مجدد و تست کابل |
| کالرآیدی نمی‌آید | غیرفعال‌بودن CID، عدم سازگاری کارت | فعال‌سازی، تنظیم استاندارد FSK/DTMF |
| رجیستریشن می‌پرد | تایم‌اوت NAT، Keep-Alive بلند، ALG | کوتاه‌کردن Keep-Alive، خاموشی ALG |
| DTMF خراب | عدم تطابق روش ارسال | یکسان‌سازی روی RFC2833 یا طبق اپراتور |
| اشغالی کاذب | جدول ARS/DND غلط، حلقه کابل | بازبینی قوانین، تست مسیر |
| کیفیت ناپایدار | نبود QoS، روتر ضعیف | فعال‌سازی QoS، VLAN Voice |
| داخلی قطع می‌شود | جک شل/کابل آسیب | تعویض مقطعی پچ‌کورد/تست پیوستگی |
| تماس‌های گران ناخواسته | رمز ضعیف، محدودیت خروجی ندارد | رمز قوی، سقف/فیلتر مقصدها |
| ریست یا هنگ | گرما/منبع تغذیه | بهبود تهویه، بررسی آداپتور |
1) صدای یک‌طرفه یا بی‌صدا
این علامت تقریباً همیشه بوی NAT و RTP می‌دهد. تماس برقرار می‌شود اما رسانه راهش را پیدا نمی‌کند.
گام‌ها:
۱) بازهٔ RTP روتر را دقیقاً مطابق سانترال باز کنید.
۲) در تنظیمات SIP/NAT، External IP یا دامنهٔ بیرونی را ثبت کنید.
۳) اگر پشت دو NAT هستید، از Bridge/DMZ یا VPN استفاده کنید.
2) نویز یا خش‌خش در مکالمه
کیفیت بد الزاماً تقصیر VoIP یا سانترال نیست؛ خیلی وقت‌ها مسیر کابل‌کشی کنار کابل‌های قدرت می‌گذرد یا سوکت‌ها شُل هستند.
گام‌ها: جداسازی فیزیکی کابل دیتا/صوت از برق قوی، پانچ مجدد سوکت‌ها، تست کابل و جابه‌جایی کارت/زوجی که مشکوک است.
3) کالرآیدی نمایش داده نمی‌شود
گاهی فقط نیاز به روشن‌کردن یک گزینه است و گاهی هم استانداردها هماهنگ نیستند.
گام‌ها: فعال‌سازی CID در سانترال و اپراتور، تنظیم استاندارد FSK/DTMF صحیح، و در صورت نیاز تنظیم تأخیر زنگ اول روی مقدار توصیه‌شده.
4) رجیستریشن SIP قطع و وصل می‌شود
وقتی رجیستریشن پایدار نیست، احتمالاً NAT زود همه چیز را فراموش می‌کند یا ALG بسته‌ها را دست‌کاری می‌کند.
گام‌ها: خاموش‌کردن SIP ALG، کاهش Keep-Alive به ۲۰–۳۰ ثانیه، همگام‌سازی ساعت دستگاه‌ها با NTP و ترجیحاً استفاده از IP ثابت یا DDNS مطمئن.
5) DTMF در IVR درست کار نمی‌کند
تماس برقرار است، اما داخل منو هیچ عددی شناسایی نمی‌شود؛ دلیلش معمولاً اختلاف روش ارسال DTMF است.
گام‌ها: یکسان‌سازی روش DTMF (RFC2833 یا In-band/Info) بین سانترال و اپراتور و تست با سناریوی واقعی.
6) اشغالی کاذب یا مسیر اشتباه تماس‌ها
وقتی قوانین شماره‌گیری شفاف نباشد یا حلقهٔ ناخواسته در پچ‌پنل ایجاد شود، تماس‌ها به مقصد درست نمی‌رسند.
گام‌ها: بازبینی ARS و استثناهای اضطراری، حذف حلقه‌های احتمالی با نقشه‌کشی دوبارهٔ مسیر کابل.
7) کیفیت ناپایدار در ساعات شلوغ
مشکل واقعی نه «سرعت اینترنت»، بلکه نبود اولویت‌گذاری ترافیک است.
گام‌ها: فعال‌کردن QoS واقعی برای RTP، تعریف VLAN Voice در سوییچ، و محدودکردن دانلودهای حجیم در ساعات اوج تماس.
8) داخلی‌ها گاهی قطع می‌شوند
قطع و وصل پراکنده معمولاً از اتصالات ضعیف یا کابل آسیب‌دیده می‌آید.
گام‌ها: تعویض متقاطع پچ‌کورد/پورت برای ایزوله‌سازی، تست پیوستگی، و بررسی تداخل الکترومغناطیسی در مسیرهای طولانی.
9) تماس‌های بین‌الملل ناخواسته و هزینه‌های غیرعادی
این یکی امنیتی است و باید فوری مهار شود.
گام‌ها: رمزهای قوی و دوره‌ای، محدودیت روی مقصدهای گران، تنظیم سقف تماس خروجی و فعال‌کردن هشدارهای CDR.
10) ریست ناگهانی یا هنگ‌کردن سیستم
گرمای زیاد یا تغذیهٔ نامناسب، پایدارترین سیستم‌ها را هم بی‌قرار می‌کند.
گام‌ها: بهبود تهویه رک، بررسی آداپتور/منبع تغذیه، و ارتقای فریمور به نسخهٔ پایدار پس از گرفتن بکاپ.
تست‌های سریع کیفیت VoIP
برای اینکه مطمئن شوید مشکل از شبکه نیست، سه شاخص را چک کنید: Latency بهتر است زیر ۱۵۰ms، Jitter زیر ۳۰ms و Packet Loss کمتر از ۱٪ باشد. نتایج را ثبت کنید تا بعداً مقایسه شود.
پیشگیری و بهینه‌سازی
جداکردن ترافیک صدا با VLAN Voice و اولویت‌دادن به RTP در QoS، گزارش‌گیری دائم (CDR/Logs)، و نگه‌داشتن نقشهٔ کابل و فایل کانفیگ کنار دستگاه—این‌ها جلوی بیشتر دردسرهای بعدی را می‌گیرند. اگر قرار است شبکه توسعه پیدا کند یا کابل‌کشی اصلاح شود، انجام استاندارد از روز اول مقرون‌به‌صرفه‌تر از تعمیرات تکراری است.
اگر پروژه رو از صفر می‌چینید و می‌خواید از استاندارد کابل‌کشی و تنظیمات مطمئن باشید، از خدمات نصب سانترال کمک بگیرید تا مسیر از ابتدا درست پیش بره و نیاز به دوباره‌کاری پیش نیاد
چه زمانی بهتر است از متخصص کمک بگیریم؟
اگر بعد از این چک‌لیست هنوز صدا یک‌طرفه است، تماس‌های غیرعادی ادامه دارد یا لازم است کارت‌ها/فریمور تغییر کند، کارشناس با ابزار تست و بکاپ‌گیری امن سریع‌تر به نتیجه می‌رسد و ریسک توقف کسب‌وکار را پایین می‌آورد.
وقتی ایرادهایی مثل صدای یک‌طرفه یا ریست‌های مقطعی با چک‌لیست اولیه حل نشد، سپردن کار به تیم تعمیر سانترال پاناسونیک منطقی‌تر هستش چون که با ابزار تست تخصصی سریع‌تر به ریشه می‌رسند.
سوالات متداول
اینترنت خانگی برای VoIP کافی است؟
برای دفتر کوچک بله، به‌شرط روتر مطمئن، QoS و مدیریت دانلودهای حجیم. برای ترافیک بالا، لینک تجاری یا مسیر پشتیبان منطقی‌تر است.
کدک مناسب کدام است؟
در شبکهٔ داخلی پایدار، G.711 (A-law) بهترین کیفیت را می‌دهد؛ اگر باند محدود دارید، G.729 مصرف را کم می‌کند—اما حتماً دو سمت روی یک لیست مشترک توافق کنند.
SIP ALG چرا مشکل‌ساز است؟
بسته‌های سیگنالینگ/رسانه را تغییر می‌دهد و نتیجه‌اش قطع صدا یا یک‌طرفه‌شدن تماس است. بهتر است خاموش باشد.
چرا فقط یک بخش از ساختمان مشکل دارد؟
اغلب به مسیر همان طبقه برمی‌گردد: نویز، ترمینیشن بد یا پچ‌پنل شل. با جابه‌جایی پورت/پچ‌کورد سریعاً ایزوله کنید.
چطور جلوی تماس‌های خارجی ناخواسته را بگیریم؟
رمز قوی، محدودیت مقصدها، سقف تماس و هشدار فوری روی الگوهای غیرعادی.
جمع‌بندی
با چند بررسی ساده—استانداردکردن NAT/RTP، فعال‌کردن QoS و رسیدگی به کابل‌کشی—بیشتر ایرادهای روزمره برطرف می‌شود. وقتی نشانه‌ها پیچیده‌تر شد یا زمان حساسی دارید، کمک‌گرفتن از کارشناس بهترین راه برای حفظ پایداری و جلوگیری از توقف طولانی است.
